Outside of a cat, a book is woman's best friend. Inside of a cat it's too dark to read


zondag 3 februari 2013

IFFR 2013 – maandag 28 januari



Op mijn derde festivaldag zag ik vijf hoofdfilms (waaronder veel goeds maar ook de slechtste van dit jaar) en een (uitstekende) voorfilm:
Tunnel – van Maryam Kashkoolinia – 7’
111 Girls – van Nahid Ghobadi en Bijan Zamanpira – 79’ 
Gebo and the Shadow – Manoel de Oliveira – 91’ 
Die Freunde der Freunde – van Dominik Graf – 89’
Mater Dolorosa – van Adolfo B. Alix jr. -  86’
Dummy Jim – Matt Hulse – 90’

Tunnel – van Maryam Kashkoolinia – 7’
IFFR beschrijving:
Animatiefilm die met aarde lijkt geschilderd. Geïnspireerd door de tunnels die mensen in Gaza graven om de versperringen te ontlopen. Zelfs schapen gaan de tunnel door.
Noem het een politieke film, al zou een tunnel overal kunnen zijn. In het desperate Gaza, geen land maar een strook, graven mensen tunnels omdat de grenzen te goed worden bewaakt. Geen schaap mag de grens over. Een herder die het ook niet meer weet, neemt zijn schapen mee de tunnel in. Wanhopig, absurd en toch komisch. Duister en monochroom gemaakt. Animatie als met aarde geboetseerd.
Eigen indruk:
Bovenstaande had ik niet gelezen voordat ik dit voorfilmpje zag, en eigenlijk was dat wel goed. Nu zag ik een aanvankelijk alleen maar grappig en later zelfs behoorlijk spannend filmpje over een man die een kuil graaft, onder een schildwacht door. Hij lijkt dus te willen ontsnappen… Maar nee, de tunnel eindigt in een

put, en boven wordt de man opgewacht door iemand die hem een schaap verkoopt. Het schaap gaat mee de tunnel in, terug, terwijl de boel op punten op instorten staat. Zal hij het halen? Het schaap werkt bepaald niet mee… Pas bij de aftiteling las ik bovenstaande verklaring, zodat bleek dat dit filmpje helemaal niet (alleen maar) een leuk verhaal vertelt, maar gaat over een schrijnende werkelijkheid. Die mooi en sterk over het voetlicht wordt gebracht door deze aansprekende film.

111 Girls – van Nahid Ghobadi en Bijan Zamanpira – 79’
IFFR beschrijving:
De 111 zijn Koerdische meisjes die wonen in een gebied zonder huwbare mannen. Ze brengen hun probleem onder de aandacht van de president en dreigen gezamenlijk met zelfmoord. Een presidentiële gezant haast zich door het onherbergzame landschap om het drama te voorkomen. Onderweg treft hij vele, soms absurde obstakels.
111 Girls, dat herinneringen oproept aan de klassieke Iraanse road movies, voert ons naar Iraans Koerdistan. Officieel gezant Donyadid is op weg naar een onherbergzaam en deels ontvolkt gebied. Als gids en tolk heeft hij de kleine Shirkou meegenomen. Zijn opmerkelijke missie heeft een dwingende deadline; 111 Koerdische meisjes hebben namelijk de president een brief geschreven, waarin zij onder meer vertellen over een groot probleem: er zijn bijna geen mannen meer in het gebied zodat ze ongetrouwd door het leven moeten. Allen dreigen over vier dagen collectief zelfmoord te plegen door in een ravijn te springen. Hun reisgenoten en de mensen die ze onderweg ontmoeten, illustreren de veelheid aan etnische groepen en religies. Het geeft een beeld van deze specifieke regio, maar ook een dwarsdoorsnede van de Iraanse samenleving.  Nahid Ghobadi, zelf Koerdisch, vertelt een ambitieus en betrokken verhaal, maar doet dat luchtig en soms zelfs komisch.
Eigen indruk:
Een goede film. De absurde gebeurtenissen (bijvoorbeeld de man die een kogel door z’n kop moet krijgen en daarom een zak over zijn hoofd heeft, maar ontsnapt en telkens het pad van Donyadid kruist; de 111 bruidegommen die door de Turken zijn opgetrommeld, waar Donyadi niets van wil weten omdat ‘wij’ helemaal geen hulp van de Turken nodig hebben) maken het een humoristische film. Maar desondanks weet de regisseur een beklemmende sfeer op te roepen en is de film door het doorkijkje wat hij geeft op de levens van betrokkenen, aangrijpend. Daarbij wordt er uitstekend geacteerd en spreekt het jongetje Shirkou zowel door zijn spel als door zijn rol enorm aan.

Gebo and the Shadow – Manoel de Oliveira – 91’
IFFR beschrijving:
Meest recente film van De Oliveira (104 jaar oud: we melden het wel, maar eigenlijk doet het er niet toe) gaat over plicht, armoede en waarheid. Gebaseerd op toneelstuk uit 1923, dat in deze tijden van Eurocrisis toch weer actueel is. Met fraaie rollen van oude sterren als Lonsdale, Cardinale en Moreau.
Deze adaptatie van het gelijknamige toneelstuk van Raul Brandão uit 1923 gaat over de arme patriarch Gebo, die samen met zijn vrouw en schoondochter woont. Gebo is al op leeftijd, maar moet als accountant blijven werken om zijn familie te onderhouden. Er wordt door de drie veel gepraat over het lot van zoon João. Hij is in de goot beland, waar zowel Gebo als zijn schoondochter Sofia van op de hoogte zijn, maar wat ze geheim houden voor moeder Doroteia, om haar ideaalbeeld van haar zoon niet te verstoren. De geheimhouding blijkt grote gevolgen te hebben wanneer João terugkeert en bij zijn ouders intrekt.
De Portugese meester Manoel de Oliveira, ’s werelds oudste nog actieve filmmaker, strikte andermaal grote namen voor zijn eigenzinnige productie, waaronder Jeanne Moreau, Michael Lonsdale en Claudia Cardinale. Met zijn statische camera, gebruik van symboliek en theatrale stilering is Gebo and the Shadow een typische ‘De Oliveira’.
Eigen indruk:
Nou, ik ken waarschijnlijk geen andere films van De Oliveira, want als deze kenmerkend is voor zijn stijl en ik had dat geweten, dan zou ik er niet heen zijn gegaan. Wat ik zag leek meer op een heel stijf geacteerd toneelstuk dat zonder aanpassing aan de mogelijkheden die het medium film biedt, in beeld is gebracht. Het zag er oud en verouderd uit, en technisch was er kennelijk ook nog een en ander mis, want op sommige momenten was het geluid zonder enige reden ineens zachter en gedempt, alsof de microfoon op de verkeerde plek was geplaatst. En de dialogen waren theatraal en kinderlijk (Gebo blijft maar benadrukken dat hij het zo zwaar heeft dat hij ook ’s avonds thuis moet werken, en zit dan steeds met moeite optellingen te doen: “vijf en drie, dat is… eh, … acht”; lachwekkend gewoon). Neem daarbij nog een gebrek aan tempo en plotontwikkeling, en ik had moeite om bij deze film wakker te blijven. Jammer. Achteraf kan ik zeggen dat dit de slechtste film is dit ik dit festival heb gezien.
Die Freunde der Freunde – van Dominik Graf – 89’
IFFR beschrijving:
Verfilming van de beroemde novelle van Henry James The Way It Came speelt zich af onder kostschooljongens. Dit spookverhaal over noodlot en verlossing biedt een ontroerende kijk op pubers: hun verlangens en hun groeiend besef van de alom aanwezige dood.
Verfilming van The way it came, een novelle van Henry James uit 1896, in een hedendaagse setting: een jongenskostschool. Gregor is een beetje een sul, of een dromer, terwijl zijn vriend Arthur een echte charmeur is. Tijdens een feestje ontmoet Gregor de mysterieuze zwerfster Billie, terwijl Arthur wat dolt met de zorgeloze meid Pia. Billie and Arthur hebben iets gemeen: ze hebben beiden een fenomeen waargenomen dat 'projectie van de dood' heet: het zien van beelden van mensen op het moment van hun sterven, op kilometers afstand. Deze verschijningen zijn kortstondig en de stervende ziet er realistisch en springlevend uit; noem het het nalichten van het leven. Het lot zegt dat er iets zal gebeuren als twee mensen samenkomen die de dood zo aanschouwd hebben...
Niet zozeer een oefening in intellectueel verfijnde gothic horror als wel een melancholisch coming-of-age-verhaal met bovennatuurlijke elementen. Door Grafs gebruik van DV lijkt deze wereld het hiernamaals of een niet-bestaande wereld - spookachtig en moeilijk waar te nemen.
Eigen indruk:
Mooie en goede film. Eigenlijk wordt een simple lovestory verteld over Gregor en Billie, waarin het Gregor maar niet lukt een ontmoeting te arrangeren waarin het zijn Billie aan zijn beste vriend Arthur kan voorstellen. En die weet dat zowel Billie als Arthur zo’n ‘projectie van de dood’ hebben meegemaakt. Door de manier van filmen (vaak dicht op de huid) en de uitstekende musicale ondersteuning wordt dit echter een bloedspannend verhaal – ondanks dat er eigenlijk dus behalve de verschijningen van de doden niets spannends in gebeurt. Knap hoor, ik werd gelijk een fan van Graf!

Mater Dolorosa – van Adolfo B. Alix jr. -  86’
IFFR beschrijving:
Van een filmmaker die een paar films per jaar aflevert, zonder verlies van kwaliteit. Van Fassbinder zeiden ze ook niet dat hij het rustiger aan moest doen. Bovendien maakt Adolfo steeds een andere film. Nu een dramatisch misdaadfamilieverhaal met indrukwekkend acteren en al even indrukwekkend zwart-wit. Godmother 1. Genomineerd voor The Big Screen Award.
Familie is belangrijk in de Filippijnse film, stelt regisseur B. Alix Jr. In zijn onderkoelde maar toch geladen misdaaddrama Mater Dolorosa speelt de in de Filippijnen zeer bekende actrice Gina Alajar een vrouw die de illegale activiteiten in een oude wijk van Manilla domineert. Het welzijn van haar familie moet ze afwegen tegen de belangen van het criminele bedrijf dat ze samen met haar kinderen voert. Haar zoons Joseph en Eli gaan over gestolen auto's, drugs en gokken. Haar dochter Fatima vormt de schakel met de corrupte politie. Benjamin, de jongste, probeert ze buiten schot te houden. Voorafgaand aan Nieuwjaar komt alles in een gevaarlijke stroomversnelling wanneer de burgemeester en diens criminele zoon een tegenaanval inzetten, terwijl interne spanningen de familieharmonie bedreigen. Opvallend is de sobere maar trefzekere stijl (muziek ontbreekt vrijwel geheel) met krachtige, zorgvuldig gecomponeerde beelden in een aan zwart-wit grenzend palet, waarbij het zwaartepunt steeds bij de acteurs ligt.
Eigen indruk:
Eigenlijk niks voor mij, een gangsterfilm, maar dit keer wel! Geen Amerikaanse toestanden met veel zichtbaar geweld, maar een stevige vrouw die de wind eronder houdt in én buiten haar familie. Dat alles heel mooi verfilmd in zwart-wit met soms nauwelijks waarneembare kleuren voor details: een shirtje, een kastje, de versiering bovenin de kerstboom. Zo subtiel dat je in het begin je ogen niet gelooft. Wat niet wegneemt dat de vrouw er niet voor terugdeinst om, als het nodig blijkt, op een subtiele manier bepaald on-subtiel geweld te gebruiken. Tja, ’t is toch echt een gangsterfilm…

Dummy Jim – Matt Hulse – 90’
IFFR beschrijving:
Meer dan 50 jaar geleden stapte de dove James Duthie op de fiets en reed van zijn Schotse vissersdorp naar de poolcirkel en weer terug. Waarom? Daarom. Een bijzonder verhaal, dat vraagt om een bijzondere aanpak. Hulse werkte twaalf jaar aan deze visuele mix van documentaire en fictie. Een lust voor oog en oor.
Het verhaal van Dummy Jim begon in mei 1951, toen de dove Schot James Duthie, beter bekend als Dummy Jim, een fietstocht maakte van zijn kleine vissersdorp in Schotland naar de poolcirkel. Bij thuiskomst beschreef hij zijn belevenissen in het boek 'I Cycled into the Arctic Circle', dat hij zelf uitbracht en verkocht. Jaren later vond de moeder van Matt Hulse dit zeldzame boek en stuurde het op naar haar zoon die, gefascineerd door het excentrieke verhaal, besloot de reis te verfilmen.
Samen met de dove acteur en filmmaker Samuel Dore begon Hulse aan de lange trip door Noord-Europa. Hulse gebruikt fictieve en documentaire elementen en mixt deze tot een virtuoos geheel. Zo ontmoeten we bijzondere mensen in fictieve Super8-films, zijn er speels geanimeerde sequenties en geven de archiefbeelden een mooi tijdsbeeld van de doorkruiste landen.
Terug naar het heden, waar de lokale held na zo veel jaar een herdenking en grafsteen krijgt van de gemeenschap. Hulse volgt de handelingen hier op de voet en schetst zo een boeiend portret van deze kleine vissersgemeenschap in de 21e eeuw.
Met zijn ritmische montage en visuele stijl houdt Hulse duidelijk rekening met een doof publiek. De bijzondere soundtrack is een extraatje voor de horenden en maakt de ervaring compleet.
Dummy Jim overleed na een verkeersongeval in 1965 en zijn verhaal bleef lang onbekend. Deze film en de bijbehorende website gaan hier ongetwijfeld verandering in brengen.
Eigen indruk:
Hm, dit was eigenlijk een best goede en mooie film, maar door wat ik ervan had verwacht viel hij me toch nogal tegen. Ik had namelijk een film verwacht over een moeilijke fietstocht met tamelijk ‘primitieve’ middelen, naar een koud gebied. Maar daar ging de film helemaal niet over. Ten eerste niet omdat Jim ‘maar’ tot de poolcirkel fietst en niet helemaal naar de pool (wat ook niet gekund had, natuurlijk, maar daarom was ik er juist nieuwsgierig naar) en ten tweede omdat hij zijn tocht maakt in het voorjaar en de zomer. Dus barre omstandigheden zijn er nauwelijks. Wel een primitieve uitrusting, natuurlijk, en dat krijg je ook wel te zien: Jim fiets op een gewone fiets met een enorme bult bagage achterop (niet eens in tassen). Maar ook dat is in de film maar sporadisch in beeld. Meer geeft de film een soort caleidoscopisch beeld van de landen waar Jim doorheen is getrokken, waarbij gebruik wordt gemaakt van mooie muziek (wel wat hard) en af en toe het droge commentaar van Jim (hij was nogal weg van de Hollanders, als ik me goed herinner). Dat heeft zeker z’n verdienste en toen ik m’n verwachtingen wat bij had gesteld kon ik het ook wel waarderen, maar toch… echt een film over een barre fietstocht zou me meer hebben aangesproken ;-)

2 opmerkingen:

  1. Hoi Monique,

    Ik hoop dat je geniet van je film'expeditie'.
    De twee laatste films die ik gisteren gezien heb (Las voces en How to kill a man) vielen tegen.
    Finsterworld blijft (naast '4') de beste voor mij.
    Leuk je in Rotterdam ontmoet te hebben.

    groetjes,

    Paul
    PS volgens mij klopt de dagen met de data niet. Minor problem

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Hoi Paul,
    Geen idee of je dit bericht te lezen krijgt, maar: volgens mij klopt de dag wel met de datum. Bovenstaand bericht gaat over 2013 ;-)

    BeantwoordenVerwijderen