Slaughterhouse-Five or The Children’s Crusade – Kurt Vonnegut

Dit boek (215 p.) stond al lang op mijn tbr-lijst en nu heb ik het dus eindelijk gelezen. Voor wie het niet weet: dit is Vonnegut’s ‘book about Dresden’, en daar was ik dus erg nieuwsgierig naar. Niet omdat ik Vonnegut als schrijver al kende, maar wel omdat ik door Het stenen bruidsbed van Harry Mulisch kennis had gemaakt met het hier bedoelde Dresden (hier bedoeld is het Amerikaanse bombardement op die stad in WO-II ), daarvan onder de indruk was en er dus nog wel een boek over wilde lezen. Maar helaas gaat Slaughterhouse-Five, hoewel Vonnegut in het eerste hoofdstuk duidelijk maakt dat dit toch echt zijn boek over Dresden is, maar zeer beperkt in op de gebeurtenissen daar. Het is wel een verhaal over een soldaat die

het meemaakte, maar verder toch een heel ander boek dan ik had verwacht. De soldaat komt in Dresden als krijgsgevangene, en lijkt dan al een flinke klap van de molen opgelopen te hebben, dus heel veel wijzer word je als lezer niet van hem. Wat niet wil zeggen dat wat hij meemaakt niet verschrikkelijk is, natuurlijk. Deze soldaat is de hoofdpersoon van het boek, en die volg je als lezer niet alleen in de oorlog maar ook in episodes in zijn latere leven. Hij heeft, als ik het goed begrepen heb, een soort afwijking waardoor hij zelf in de tijd heen en weer springt, en als lezer spring je mee. Het accent ligt daarbij op de oorlogsperiode want die was natuurlijk het meest ingrijpend, maar een ander – en heel verrassend – deel van zijn leven speelt zich af in de toekomst, als hij ontvoerd is door ruimtewezens en op een andere planeet in een soort dierentuin is gezet, ter lering ende vermaek. Gek genoeg vond ik dit deel van het boek het aansprekendst. Het geeft duidelijk blijk van de ‘incomparable imagination’ waarover Vonnegut volgens de achterflap beschikt. Daarnaast heeft hij volgens die flap zwarte humor en een satirische stem en dat klopt ook wel: het lijkt erop alsof Vonnegut de zware zaken die hij beschrijft licht probeert te houden. Op zich knap, en het boek is - ondanks de af en toe wat verwarrende sprongen in de tijd - heel leesbaar. Wel ging het zinnetje “So it goes” me op den duur irriteren. In het begin gaf dat zinnetje extra gewicht in het boek: het leek ironisch gebruikt als lichte beschrijving van het hele erge, dat dan wellicht nog zou komen. Maar dat kwam niet, en het zinnetje dook naar mijn idee te pas en te onpas in het boek op. Al met al komt het er op neer dat ik minder onder de indruk was van het boek dan ik had verwacht, maar dat ik best nog eens iets van hem wil lezen – al moet dat dan geen boek ‘over de oorlog’ zijn.