XY – Sandro Veronesi

Dit mailde ik over dit boek 326 p.; vertaling Rob Gerritsen) naar de boekgrlls:

Hm, een moeilijk boek om verslag van te doen. Ik heb het al een tijdje uit, en hik er tegen aan.
Dus misschien maar gewoon wat indrukken – deels n.a.v. andere grrlsmails – om het mezelf niet te moeilijk te maken:
* Het begin was moeizaam. Het verhaal van de pastoor wel interessant, maar nogal langzaam. Aan Giovanna ergerde ik me: een vrouw van bijna dertig, psychiater ook nog, die een soort zielig hoopje onzekerheid is. Brr. Met psychoanalyse heb ik ook al niet veel op: een luxe-oplossing voor mensen met
luxeproblemen, dat weet iedereen die weleens een film van Woody Allen heeft gezien (een oudere, hoe zijn nieuwere films zijn weet ik niet). “Wat een ellende. Wat een treurigheid. Zit ik weer te fantaseren over een psychoanalytische sessie die nooit zal plaatsvinden omdat de analyticus me niet meer wil, en zich
liever wijdt aan de narcistische wond van zijn ziekte. Maar ik wist het: zonder Livi ben ik, juist op dit moment, ben ik te, te... weerloos – ja, weerloos is het woord.” (p. 107) Nou, ellende en treurigheid indeed, voor mij als lezer dan.
* Omdat ik me afvroeg waar in Italië de weersomstandigheden zo waren als in het boek (meestal denk ik bij Italië aan het midden van dat land) ben ik op Google Earth gaan kijken. En toen bleek het dus te gaan om een omgeving in de richting van de Dolomieten waar ik vroeger veel geskied heb. Grappig om al die plaatsjes eens van boven te zien: Selva, St. Christina, Arabba, Plan de Gralba, Canazei... het was een leuke trip down memory lane, en gaf me de interesse om door te lezen.
* Dan die gebeurtenis in het bos. Wel intrigerend, maar zó bizar, dat het echt niet kon. Ik was dus eigenlijk wel blij dat ik al in de mails had gelezen dat het mysterie niet wordt opgelost. Dan ga je anders lezen, minder verwachtingsvol en minder gespitst op een intrige. En ik was ook blij dat de oplossing er niet was, want als je thrillers/detectives leest dan maak je al te vaak mee dat de schrijver begint met een bijzonder nieuwsgierig makende moord, maar zich daaraan vertilt en de oplossing dus of gewoon flauw, of
uitermate vergezocht en onwaarschijnlijk is. Dat gebeurt Veronesi niet, maar hij is ook geen thrillerschrijver, natuurlijk.
* Al verder lezend vond ik het verhaal interessanter worden. Het gedoe met de vriend en met de moeder van Giovanna raakte op de achtergrond. Ze kon zich verdienstelijk maken als down-to-earth psychiater, en er kwam een mooi contact met de pastoor op gang. Al vond ik het jammer dat de vraag ‘waarom hier, waarom bij ons’ toch vooral zíjn vraag was en voor mij niet voelbaar werd dat ook andere dorpsbewoners zich dat afvroegen. En een aanverwant zwak punt vond ik dat heel veel dorpsbewoners de lijken gezien hadden terwijl er blijkbaar geen protest kwam toen de autoriteiten de zaken verdraaid naar buiten brachten – allemaal afgehakte hoofden terwijl dat helemaal niet het geval was geweest.
* Daarbij stelt de pastoor een interessant thema aan de orde: hij gelooft in God, maar tegenwoordig gelooft men in de wetenschap. Die echter de bizarre gebeurtenis niet kan verklaren. Hoe nu? Als je gelooft in de wetenschap, kun je niet in je eigen waarnemingen geloven, terwijl het geloof in de wetenschap toch is gebaseerd op het geloof in waarnemingen. Moeilijk.
* Giovanna komt dan wel met een mooie ‘oplossing’ (even daargelaten dat die dan weer over psychoanalyse gaat): “Negatieve capaciteit. Bion heeft het concept overgenomen van Keats, die over Shakespeare spreekt als over iemand die het vermogen had om in onzekerheid te verkeren zonder enige behoefte om naar feiten en redenen te zoeken, en hij heeft het als model gebruikt voor de verhouding tussen analyticus en patiënt. Het lijkt alsof jij deze theorie ook wilt toepassen op onze houding tegenover deze verschijnselen.” (p. 287).
* En nog een ander leuk punt van herkenning: de verontwaardiging over het feit dat Giovanna zo lang bij de pastoor was ingetrokken. Een beetje vreemd dat deze mensen dat in het erg katholieke Italië niet aan hadden zien komen. Het deed me denken aan de tijd dat ik weleens bij mijn oom in Zuid-Frankrijk logeerde: hij was pastoor in een klein dorpje, dus daar golden op sommige punten ook andere regels dan bij ons.
* Ik ben iemand die een boek ook meer op verhaalniveau leest, en niet gaat zitten puzzelen. Begrijp daardoor toch ook de titel niet. X/Y, man/vrouw, geloof/wetenschap, en in de wiskunde heb je de x-as en de y-as, ja. Maar so what?
* Verder nog een opmerking over de omslag: op mijn (bieb)boek staat een hoofd van een blonde vrouw met rode lippen en de tekst “dé sensatie uit Italië”. Lijkt me bepaald iets om potentiële kopers op het verkeerde been te zetten, want het suggereert naar mijn idee een heel ander boek dan het is (Giovanna was niet een blond, toch?). Wat jullie?
* Al met al vond ik het een bijzonder boek en heb ik het, zeker de tweede helft, met plezier gelezen. Vind het zelfs wel iets om ooit te herlezen, al zal dat er door alles wat er verder ook nog te lezen valt wellicht nooit van komen.