Dagboek van een illegaal – Mohamed Sahli

Moeilijk, moeilijk, wat over dit boekje (140 p.) te zeggen? Het pretendeert waar gebeurd te zijn en of dat voor alles wat Sahli vertelt klopt, weet ik niet (volgens mr. monalisa is het onmogelijk dat iemand zonder diploma’s wordt ingezet in de beveiliging van de Vermeertentoonstelling in het Mauritshuis, maar misschien kon dat in 1996 nog wel???), maar ik denk wel dat het boekje een goed beeld geeft van het leven van iemand die illegaal in Nederland verblijft. Of: verbleef. Want Sahli verbleef illegaal in Nederland van 1987 tot na de hongerstaking in de kerk in 2000 en sindsdien zijn de regels en, naar ik aanneem ook de controles, bepaald strenger geworden. Het is op zich interessant om te lezen over hoe
het leven er voor een illegaal uitzag. Maar wat nogal sterk aan het verhaal afdoet, is dat Sahli een arrogante, zelfingebeelde, egoïstische etterbak is die voortdurend met twee maten meet. Hij is zelf zogenaamd een goede en eerlijke jongen, maar intussen liegt en bedriegt hij de boel bij elkaar en neemt op kleinzielige manieren ‘wraak’ op degenen die hem op soortgelijke wijze behandelen. Zo schrijft hij op p. 100: “Ik besluit al mijn kwaliteiten te laten varen. Ik begin het straatleven te leren. Ik wil net zo worden als de anderen: slim en slecht.” Nou, kwaliteiten had ik tot op dat moment niet bij ‘m gezien, en slim en slecht was-ie al. En dan dat klaagtoontje: alles komt altijd door anderen, want Sahli zelf en andere Marokkanen zijn alleen maar zielig en worden schandalig behandeld. Zo schrijft hij op p. 103: “Een andere gescheiden man, die ook zijn kinderen niet mag zien van zijn ex-vrouw, probeert zijn kinderen te kopen. Hij verkoopt stukje voor stukje zijn grond in Marokko, die hij van zijn ouders heeft geërfd, koopt er hier een huis en een auto voor. Nu komen zijn kinderen hem wel opzoeken. Elk jaar verkoopt hij opnieuw een stuk land, om voor zijn kinderen kleren, fietsen, brommers te kopen… Het is de enige manier waarop hij zijn half-Nederlandse kinderen te zien kan krijgen.” Zielig, he? Maar in Nederland werkt het zo dat je via alimentatie bij hoort te dragen aan de opvoeding van je kinderen, dus je hoort geen stukken land achter te houden waar je voor jezelf een huis en een auto van kunt kopen, en waarvan je de kinderen op kunt zetten tegen je ex-partner, die niet over extra inkomsten beschikt. Bah. Nou ja, enig begrip kreeg ik nog voor Sahli toen hij dit schreef over zijn eigen achtergrond, in een opmerking over hoe het in Nederland toegaat: “Hier is respect niet gebaseerd op angst, zoals in Marokko. Maar als jij iets voor iemand doet, doet hij wat voor jou terug.” (p. 118). Met zo’n culturele achtergrond is het waarschijnlijk ook moeilijk om je op een manier te gedragen die ik als Nederlandse fatsoenlijk vind. Maar ja, sympathie voor de schrijver is bij het lezen van dit boekje moeilijk  vol te houden. Lees over de hongerstaking van de zogenaamde ‘witte illegalen’: “Sommigen van mijn collega’s zijn hier uit opportunistische motieven. Door te luisteren en op te letten kom ik aan de weet dat er mannen zijn die onder valse namen hebben gewerkt, of die tussendoor jaren in Turkije zijn geweest.” (p. 132). En dan later verontwaardigd zijn over het aantal witte illegalen dat geen verblijfsvergunning krijgt (omdat ze niet aan de voorwaarden voldoen, namelijk: altijd wit hebben gewerkt in Nederland). Hoezo, opportunistisch? En aan het slot van het boekje valt Sahli voor mij helemaal door de mand. Steeds heeft hij volgehouden dat hij ‘eigenlijk’, namelijk los van zijn verblijf in Nederland en de ‘schandalige’ behandeling die hij hier ondervindt, een mooi karakter heeft. Maar op p. 140 beschrijft hij hoe hij in het Marokkaanse internaat waar hij naar school ging al dokterbriefjes kocht voor medeleerlingen en die met ruime winst aan hen doorverkocht. Een nare, schijnheilige man dus, deze schrijver, en als hij echt bestaat heb ik medelijden met de schrijfster (ene Lydia) die zich volgens door hem aan de haak heeft laten slaan.
PS: op dit punt lijkt het verhaal waar te zijn, het gaat om de schrijfster Lydia Rood, zie http://www.lydiarood.nl/paginas/rest/intro.htm