De heimweefabriek – Douwe Draaisma

Weer een interessante Draaisma, dit boekje (130 p.) over geheugen, tijd en ouderdom, zoals de ondertitel luidt. Het gaat hoofdzakelijk over de werking van het geheugen als je ouder wordt. Een hoofdvraag is waarom oudere mensen (vanaf ongeveer zestig) steeds meer en scherpere herinneringen hebben aan hun jeugd (en dus navenant minder aan recentere tijden). Draaisma noemt een aantal indrukwekkende voorbeelden van dat fenomeen, dat ‘reminiscenties’ heet. Maar een echt antwoord op de vraag is nog niet gevonden. Wel ontzenuwt Draaisma en passant enkele mythen over het het geheugen/de hersenen. Zoals dat

je het geheugen niet kunt trainen ‘als een spier’: je kunt het niet groter maken door er veel mee te doen (al kun je het wel ‘in conditie’ houden door het te gebruiken en achteruit laten gaan door dat niet te doen). En de hersens bevatten geen enorme hoeveelheid overbodige, d.w.z. niet in gebruik zijnde cellen. Hierover was ik nogal verbaasd omdat ik heel serieus in mijn (paramedische) opleiding heb geleerd dat dat wél het geval zou zijn. En hoewel Draaisma geen echte bewijzen aandraagt voor de onjuistheid van de theorie, is zijn stelling wel overtuigend: de hersenen woekeren als het ware, al kronkelend, met de hun toebedeelde ruimte. Het is daarom fysiologisch niet aannemelijk dat een groot deel van de hersencellen ‘niet nodig’ zijn: die zouden evolutionair allang uit de weg zijn geruimd. Enfin, zoals Draaisma is toevertrouwd vertelt hij ook in dit boek op een heel toegankelijke manier over interessante wetenschappelijke vragen. En hij heeft ook nog een leestip: het boek “Vereniging Vrijwillige Dood” van M. Frisch, dat gaat over de in de titel genoemde stichting die vergrijzing wil tegengaan. De enthousiaste beschrijving van Draaisma deed me denken aan De moderne dood van Carl-Henning Wijkmark. Dat vond ik een lezenswaardig boekje (zie http://monalisa.weblog.nl/boek-verslag/de-moderne-dood-uit-jaartotaal-16-417-p/), dus ik zet Frisch naar aanleiding van Draaisma’s aanbeveling op m’n TBR-lijst.